-
1 altına almak
1) подобра́ть под себя́ (напр., ноги)2) взять подsıkı kontrol altına almak — взять под стро́гий контро́ль
3) подмя́ть под себя́ -
2 ayağının altına almak
бить, пина́ть нога́ми кого -
3 ayaklar altına almak
попира́ть, игнори́ровать -
4 başını koltuğunun altına almak
рискова́ть голово́й -
5 kanadı altına almak
= kanat germek, = üstüne kanat germek брать под своё кры́лышко, покрови́тельствовать кому -
6 karar altına almak
реша́ть, приня́ть реше́ние -
7 kontrol altına almak
а) останови́ть боле́зньб) погаси́ть пожа́р -
8 patentinin altına almak
брать под свою́ опе́ку / под свой контро́ль -
9 alt
1.1) низ, ни́жняя часть (чего-л.)2) оконча́ние, коне́ц (книги, письма и т. п.)2.makalenin altını henüz okuyamadım — я пока́ ещё не смог дочита́ть ста́тью до конца́
1) ни́жнийalt dudak — ни́жняя губа
alt kısım — ни́жняя часть
2) ни́зший, ни́зкийalt cins — ни́зкий сорт
alt takım — ни́зшее сосло́вие
3) да́льний3.bahçenin alt köşesi — да́льний уголо́к са́да
в функции служ. имениalt bilinç — подсозна́ние
alt komisyon — подкоми́ссия
б) в роли второго компонента одноаффиксного изафета под влия́нием, под возде́йствиемgüneş altında çalışmak — рабо́тать на солнцепёке
bazı şartlar altında — при не́которых усло́виях
serbest yarışmalar altında — под влия́нием свобо́дной конкуре́нции
altına, altında — под
masanın altında — под столо́м
masanın altından — из-под стола́
••- alttan altaaltta kalanın canı çıksın — погов. сла́бых бьют
- alt alta üst üste
- alt etmek
- altına etmek
- altına kaçırmak
- altından girip üstünden çıkmak
- altını ıslatmak
- altından kalkmak
- altında kalmak
- altında kalmamak
- altı kaval üstü şişane
- altına koymak
- alt olmak
- altını üstüne getirmek
- alt yanı çıkmaz sokak -
10 ayak
нога́ (ж) но́жка (ж) стопа́ (ж)* * *озвонч. -ğı1) нога́, но́ги; ла́па ( животного) ла́пка ( насекомого)ayak ayak üstüne atmak — положи́ть но́гу на́ ногу
ayağını çıkarmak — разува́ться, снять о́бувь
ayağını giymek — обува́ться, наде́ть о́бувь
ayağına [iyi] oturmak — прийти́сь по ноге / впо́ру
ayağı[nı] vurmak — натере́ть но́гу
arka ayak — за́дняя нога́
ön ayak — пере́дняя нога́
yalın ayak — босико́м
2) но́жка; подпо́рка, опо́ра, сто́йка, сва́я3) прито́к реки́4) водоотво́дный кана́л; рука́в, свя́зыва́ющий два водоёма5) шагayak sesi — зву́ки шагов
ayak uydurmak / değiştirmek — идти́ в но́гу, взять но́гу
6) ступе́нькаotuz ayak merdiven — ле́стница в три́дцать ступе́нек
7) уст. фут, каде́м (мера длины, = 30,5 см)8) ри́фма ( в фольклоре)••ayağı kayana yol gösteren çok olur — посл. когда́ челове́к упадёт, тогда́ ему́ начина́ют пока́зывать доро́гу, по кото́рой он до́лжен был идти́; вся́кая по́мощь нужна́ во́время
ayağına sıcak su mu, soğuk su mu dökelim? — погов. что ска́жешь - тебя́ казни́ть или поми́ловать? (говорится человеку, который редко заходит)
ayağının bastığı yerde ot bitmiyor — погов. у него́ под нога́ми земля́ гори́т
ayağını yorganına göre uzatmak — погов. по одёжке протя́гивай но́жки
- ayakta- ayaktan
- ayağını alamamak
- ayağı alışmak
- ayağının altına almak
- ayaklar altına almak
- ayağının altına karpuz kabuğu koymak
- ayağının altında
- ayak altında dolaşmak
- ayakların altında dolaşmak
- ayak atmak
- ayak atmamak
- ayak bağı
- ayağının bağını çözmek
- ayağını bağlamak
- ayağına bağ vurmak
- ayak basmak
- ayak basmamak
- ayağına çabuk
- ayağına çağırmak
- ayağını çekmek
- ayağını denk almak
- ayağını denk basmak
- ayak diremek
- ayak divanı
- ayağına dolaşmak
- ayağına dolanmak
- ayağı düşmek
- ayağına düşmek
- ayağı düze basmak
- ayağına geçirmek
- ayağına gelmek
- ayakları geri geri gitmek
- ayağına getirmek
- ayağına gitmek
- ayağı ile gelmek
- kendi ayak ile gelmek
- ayağına ip takmak
- ayak işi
- ayağına kadar gelmek
- ayağa kaldırmak
- ayağa kalkmak
- ayağına kapanmak
- ayağına iniyor
- ayaklarına kara su iniyor
- ayağını kaydırmak
- ayağını kesmek
- ayak kirası
- ayağının pabucunu başına giymek
- ayağının pabuçu olamamak
- ayağına sıkı
- ayağı suya ermek
- ayak sürtmek
- ayağı şaşmak
- ayağına taş değmek
- ayağı taşa dokunmak
- ayağının tozuyla
- ayağının tozu üstünde
- ayakta tutmak
- ayaklarının ucuna basarak
- ayağı uğurlu
- ayağı üzenğide
- ayağı yere değmemek
- ayakları yere değmemek
- ayağı yerden kesilmek
- bir ayağı çukurda
- bir ayağı öbür dünyada -
11 kontrol
осмо́тр (м)* * *- lü1) врз. контро́льkontrol merkezi — контро́льный пункт
devlet kontrolü — госуда́рственный контро́ль
halk kontrolü — наро́дный контро́ль
sıkı bir kontrol altına almak — взять под стро́гий контро́ль
sosyal kontrol — обще́ственный контро́ль
2) прове́ркаgümrük kontrolü — тамо́женный досмо́тр
3) контролёр•• -
12 ateş
костёр (м) ого́нь (м) пла́мя (с)* * *1) ого́ньateş başı — у огня́
ateşe dayanaklı — огнеупо́рный
ateşten indirmek — снять с огня́ (напр. кастрюлю и т. п.)
ateşe vurmak — поста́вить на ого́нь ( для варки)
ateşi uyandırmak — разжига́ть угаса́ющий ого́нь
ateş yakmak — разводи́ть ого́нь
2) жар, [высо́кая] температу́раateşini almak — а) измеря́ть температу́ру; б) снижа́ть температу́ру
ateşi çıktı / yükseldi — у него́ подняла́сь / повы́силась температу́ра
ateşi düştü — у него́ температу́ра спа́ла
ateş gibi yanmak — горе́ть, быть в жару́ / в лихора́дочном состоя́нии
ateşi var — у него́ жар
3) перен. вспы́льчивость, горя́чностьateşi başına vurdu — кровь бро́силась ему́ в го́лову, он пришёл в исступле́ние / си́льное возбужде́ние / в я́рость
ateş kesilmek — а) вспыли́ть, вы́йти из себя́; б) горе́ть (на работе и т. п.)
ateş püskürtmek / saçmak / yağdırmak — негодова́ть, неи́стовствовать
ateşi sönmek / soğumak — успока́иваться, утихоми́риваться
4) воен. ого́нь, стрельба́, пальба́ateş açmak — открыва́ть ого́нь
ateş almamak — дава́ть осе́чку
ateş altına almak — взять под обстре́л
ateş desteği — огнева́я подде́ржка
ateş etmek — вести́ ого́нь, стреля́ть
ateş kesmek — прекраща́ть ого́нь / стрельбу
••ateş olmayan yerden duman çıkmaz — посл. нет ды́ма без огня́
ateş düştüğü yeri yakar — посл. беду́ ощуща́ет то́лько тот, на кого́ она́ сва́ливается
- ateş ağzına atılmakateşe vursa duman vermez — посл. у него́ среди́ зимы́ сне́га не вы́просишь
- ateşe atmak
- ateş bacağı sarmak
- ateş saçağı sarmak
- ateş basmak
- ateş çıktı
- ateş düşmek
- ateş gibi
- ateşten gömlek
- ateşle oynamak
- ateşe tutmak
- ateş vermek
- ateşe vermek
- ateşine yanmak
- iki ateş arasında -
13 karar
резолю́ция (ж)* * *1.1) реше́ниеkarar kabul etmek — приня́ть реше́ние
2) реше́ние, постановле́ниеmahkeme kararı — постановле́ние суда́
3) стаби́льность, постоя́нствоhavanın hiç kararı yok — у пого́ды нет постоя́нства
4) темп2.makine bir karar üzere çalışır — маши́на рабо́тает в определённом те́мпе
в необходи́мом коли́честве; ни бо́льше ни ме́ньшеyemeğin tuzu karar — со́ли в пи́ще доста́точно
••- saat dört karar
- karar almak
- karar altına almak
- karara bağlamak
- kararında bırakmak
- karar bulmak
- karara kalmak
- karar kılmak
- kararında olmak
- gitmek karardayım
- karara varmak
- karar vermek -
14 zaman
I а1.1) вре́мяzaman ımızda — в на́ше вре́мя
zamanında — во́время; ко вре́мени
zaman adamı — совреме́нный челове́к, челове́к своего́ вре́мени
zamanını almak — отнима́ть вре́мя у кого
biraz zaman ınızı alabilir miyim? — могу́ я отня́ть у вас немно́го вре́мени?
zaman geçirmek — а) проводи́ть вре́мя; б) теря́ть вре́мя
zaman geçirmeden — не теря́я вре́мени
zaman geçtikçe — со вре́менем
zamanı gelmiştir — наста́ло вре́мя (делать что-л.)
zaman kazanmak — вы́играть вре́мя
zaman kollamak — вы́ждать вре́мя
2) геол., ист. эпо́ха; пери́одzamanı kadimde — в дре́вние времена́
dördüncü zaman — четверти́чный пери́од
3) пора́; сезо́нçocukluk zamanı — пора́ де́тства
gül zamanı — пора́ цвете́ния роз
4) грам. вре́мяzaman zarfları — наре́чия вре́мени
geçmiş zaman — проше́дшее вре́мя
gelecek zaman — бу́дущее вре́мя
geniş zaman — ао́рист
5) в разн. знач. тактzaman ölçüleri — муз. та́кты
2.с формой на -dık/-acak передаёт содержание придаточного предложения времениAtatürk Samsun'a ayak bastığı zaman — когда́ Ататю́рк при́был в Самсу́н
◊
zaman aşımı — IIа1) гара́нтия; руча́тельство, поручи́тельство, пору́ка2) возмеще́ние (убытков), компенса́цияzaman altına almak — обеспе́чить (гаранти́ровать) возмеще́ние убы́тков
-
15 baş
бас (м)* * *1.1) голова́ тж. перен.başım ağrıyor — у меня́ боли́т голова́
2) головна́я / нача́льная часть (чего-л.)yazının başı — нача́ло статьи́
3) глава́, руководи́тельekip başı — руководи́тель брига́ды
4) верши́на, маку́шка5) голо́вка (чего-л.)çıban başı — голо́вка чи́рья
6) нача́ло (чего-л.)ay başında — в нача́ле ме́сяца
hafta başı — нача́ло неде́ли
7) голо́вка ( при перечислении как счётное слово)beş baş soğan — пять голо́вок лу́ка
otuz baş koyun — три́дцать голо́в ове́ц
8) мор. нос, носова́я часть ( корабля)9) пла́та посре́днику ( при обмене денег)2.1) гла́вный, ста́ршийbaş aktör — веду́щий актёр
2) гла́вный, основно́й3. = başına, başındaparlamentonun baş vazifesi — гла́вная зада́ча парла́мента
у, к, за, о́коло, вокру́гbaşınà üşüşmek — собра́ться, столпи́ться о́коло...; собра́ться, столпи́ться вокру́г кого-чего
iş başına — за де́ло
masa baş ına — за стол, к столу́
ocak başında — у очага́
başta — а) в нача́ле, снача́ла; б) во главе́
baştan — снача́ла, сно́ва
baştan başa — с нача́ла до конца́, целико́м
••- baş ağrısı
- başını ağrıtmak
- başını alamamak
- başını alıp gitmek
- başından aşağı kaynar sular dökülmek
- baştan aşağı
- baştan ayağa
- başından aşkın
- başından atmak
- baş bağlamak
- baş başa
- başını bağlamak
- başında beklemek
- başı belâya girmek
- başını belâya sokmak
- başına bir hâl geldi
- başında bulunmak
- başta bulunmak
- başından büyük işlere girişmek
- baştan çıkarmak
- başına çıkarmak
- başa çıkmak
- başına çıkmak
- başına çorap örmek
- başını derde sokmak
- başı dertte
- başına devlet kuşu konmak
- başının dikine gitmek
- başını dinlemek
- başı dönmek
- başında durmak
- başının etini yemek
- başa geçmek
- başına geçmek
- başta gitmek
- başı göğe ermek
- baş göstermek
- başını istemek
- başına iş açmak
- baş kaldırmak
- baş kaldırmamak
- başını kaldıramamak
- başını kaşımağa vakti olmamak
- başını koltuğunun altına almak
- baş komak
- baş koymak
- başından korkmak
- başını kurtarmak
- başınız sağ olsun!
- başına sarmak
- baştan savmak
- başını taştan taşa vurmak
- baş tutmak
- başı tutmak
- baş üstüne!
- başını vermek
- başına vurmak
- başını yemek
- başı yukarıda
- başı yumuşak
- en başta -
16 emniyet
1) безопа́сностьemniyet altına almak — брать под защи́ту
emniyet görevi / hizmeti — слу́жба безопа́сности
emniyet kuvvetleri — си́лы безопа́сности
emniyet tedbirleri — ме́ры предосторо́жности
2) дове́рие; ве́раemniyetini kazanmak — завоева́ть дове́рие, расположи́ть к себе́
emniyet vermek — внуша́ть дове́рие
ona emniyet etmem — я ему́ не доверя́ю
3) управле́ние национа́льной безопа́сности4) предохрани́тельemniyet cıvatası — предохрани́тель, предохрани́тельная чека́
-
17 hacir
-
18 hâkimiyet
власть (ж)* * *1) госпо́дствоhâkimiyet altına almak — устана́вливать своё госпо́дство
dünya hâkimiyeti — мирово́е госпо́дство
hava hâkimiyeti — воен. госпо́дство в во́здухе
2) [верхо́вная] власть; суверените́тmillî hâkimiyet — национа́льный суверените́т
hâkimiyetin tahdidi — ограниче́ние вла́сти
sınırsız hâkimiyet — неограни́ченная власть
şahsî hâkimiyet — ли́чная власть
-
19 kanat
крыло́ (с)* * *озвонч. -dı1) врз. крыло́kanat açmak — а) улета́ть; б) перен. унести́сь бы́стро, умча́ться как ве́тер
kanat çırpmak — взмахну́ть кры́льями
uçak kanadı — крыло́ самолёта
yel değirmeni kanadı — крыло́ ветряно́й ме́льницы
2) плавни́к3) воен. флангordunun sağ kanadı — пра́вый фланг а́рмии
4) ство́рка (двери, окна и т. п.)5) фли́гель ( дома)••- kanat altında
- kanadı altında
- kanadı altına almak
- kanat germek
- üstüne kanat germek -
20 kanat germek
См. также в других словарях:
patentinin altına almak — (birini) egemenliği altına almak … Çağatay Osmanlı Sözlük
hacir altına almak — 1) kısıtlamak Mümkün olduğu kadar uzun zaman devam etmesi için onu âdeta hacir altına almıştık. R. N. Güntekin 2) huk. hastalık, bunama vb. sebeplerden dolayı davranışlarının nasıl sonuç vereceğini bilemeyen bir kişiyi mahkeme aracılığıyla mal ve … Çağatay Osmanlı Sözlük
kanadı altına almak — (birini) korumak, himayesine almak Yazarları, ressamları, müzikçileri kanatlarının altına alan krallar, padişahlar elbette hesaba sığmaz. S. Birsel … Çağatay Osmanlı Sözlük
karar altına almak — karar vermek, kararlaştırmak Dün akşam size tesadüf ettiğimde bunu karar altına almıştık. H. Z. Uşaklıgil … Çağatay Osmanlı Sözlük
kilit kürek altına almak — bir şeyi kilitli yere koyarak saklamak O gün her tarafı kilit kürek altına aldı. Ö. Seyfettin … Çağatay Osmanlı Sözlük
ayaklar altına almak — önem verilmesi gereken şeyleri hiçe saymak, çiğnemek Şerefini, namusunu ayaklar altına aldı … Çağatay Osmanlı Sözlük
kelleyi koltuğun altına almak — kellesini koltuğuna almak … Çağatay Osmanlı Sözlük
emniyet altına almak — korumak … Çağatay Osmanlı Sözlük
gözlem altına almak — 1) bir nesneyi, olayı veya bir gerçeği, niteliklerinin bilinmesi amacıyla, dikkatli ve planlı olarak ele alıp incelemek 2) hastanın hastalığını izlemek, denetim altında bulundurmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
kısıt altına almak — huk. kısıtlamak … Çağatay Osmanlı Sözlük
kilit altına almak — kilitlemek … Çağatay Osmanlı Sözlük